Inleiding  https://www.om.nl/onderwerpen/mh17-vlie … /inleiding

Uitgesproken door het OM op 17 juni 2021 op de zitting van de meervoudige strafkamer van de rechtbank Den Haag.

Vandaag zal het Openbaar Ministerie stukken uit het dossier bespreken die wij relevant vinden voor de beslissingen die uw rechtbank in deze zaak nog moet nemen. Wij doen dat in aanvulling op de bespreking van het dossier door uw rechtbank. Dat maakt dat onze bijdrage aan deze inhoudelijke behandeling bestaat uit losse onderdelen, en niet een compleet beeld geeft van het relevante bewijs. Dat zou te veel een herhaling zijn na de gedegen wijze waarop uw rechtbank het dossier heeft besproken. Voor de inzichtelijkheid van onze bijdrage zullen wij steeds zo duidelijk mogelijk benoemen wat we bespreken en ook waarom we dat doen. Net als uw rechtbank horen wij graag eventuele vragen of opmerkingen aan het einde van onze bijdrage.

Enige mate van herhaling is niet te vermijden. Wij zullen in onze bijdrage meermaals wijzen op de samenhang tussen verschillende bewijsmiddelen – in het bijzonder tussen afgeluisterde tapgesprekken en ander bewijs in het dossier. Voor een begrijpelijke uitleg daarvan is het nodig om meerdere tapgesprekken af te spelen die door uw rechtbank vorige week al aan de orde zijn gesteld. Anders wordt het verband met de andere te bespreken bewijsmiddelen – zeker voor het publiek dat geen toegang heeft tot het dossier – niet inzichtelijk. Niet alles wat wij onder de aandacht brengen zal dus nieuw zijn, maar we proberen herhalingen te beperken tot wat nodig is voor de begrijpelijkheid van hetgeen we aanvullend bespreken.   

Voor zover in onze bespreking conclusies aan de orde komen, zijn dat conclusies uit het dossier. Dat kunnen conclusies zijn van het onderzoeksteam, maar ook conclusies van deskundigen, bijvoorbeeld van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) of van de verschillende onderzoeksinstituten uit andere landen die onderzoek hebben verricht. Zoals uw rechtbank vorige week heeft benadrukt, wordt er nog onderzoek verricht door de rechter-commissaris. Ook die informatie zal het Openbaar Ministerie meewegen. In maart 2020 hebben wij al toegelicht dat wij steeds openstaan voor de mogelijkheid dat nieuwe informatie moet leiden tot aanpassing van de tussenconclusies die in het onderzoek zijn getrokken.1 Conclusies over de ten laste gelegde feiten zal het Openbaar Ministerie pas trekken bij requisitoir.

Uw bespreking van het dossier vorige week geeft ons aanleiding tot één algemene opmerking over het al dan niet aanvullen van het dossier. U heeft vorige week op verschillende punten aangegeven wat u bij bestudering van het dossier is opgevallen.  Op enkele punten heeft u daarbij een vraag geformuleerd. Wij hebben ons afgevraagd of die opmerkingen en vragen reden moeten zijn voor het Openbaar Ministerie om het dossier aan te vullen. Vooralsnog gaan wij er van uit dat dat niet zo is. In het Nederlandse strafproces is de rechter verantwoordelijk voor de deugdelijkheid, volledigheid en grondigheid van het onderzoek ter terechtzitting.2  Indien het dossier enige onduidelijkheid of leemte vertoont die een voldragen oordeel in de weg staat, wordt de rechter - binnen redelijke grenzen - geacht ambtshalve nader onderzoek te gelasten om dat te verhelpen. Dat geldt in het bijzonder in zaken waarin de mensenrechten van slachtoffers ernstig zijn geschonden.3 Wij zijn uiteraard graag bereid om te doen wat nodig is opdat uw rechtbank op basis van alle benodigde informatie gedegen beslissingen kan nemen. Maar wij gaan er van uit dat uw rechtbank zo nodig ambtshalve opdracht geeft tot nader onderzoek of aanvulling van het dossier, indien u dat noodzakelijk vindt.

De aanvullingen die wij vandaag bespreken, zien op vraag 2 (de afvuurlocatie) en vraag 3 (de rollen van de verdachten). Ten aanzien van vraag 1 (was het een Buk?) hebben wij op de bespreking van het dossier door uw rechtbank vorige week geen aanvullingen.

Voetnoten
[1] Openingswoord OM  d.d. 9 maart 2020

[2] Zie Kamerstukken II 2006/07, 31 116, nr. 3, p. 3 (“De rechter heeft een zelfstandige verantwoordelijkheid voor de deugdelijkheid, volledigheid en grondigheid van het onderzoek dat onder zijn leiding plaats vindt. Hij dient daarbij "the best available evidence" na te streven."). Zie ook Kamerstukken II 2003/04, 29 271, nr. 1, p. 9 ("Bij de waarheidsvinding in strafzaken is voor de rechter een cruciale rol weggelegd. Deze is actief en niet lijdelijk en heeft een zelfstandige verantwoordelijkheid voor de omvang en volledigheid van het onderzoek (…).").

[3] Zie bijvoorbeeld  W.H. Vellinga, Ambtshalve onderzoeken en beslissen in strafzaken, par 5.8 (positieve verplichtingen).

Bij de bespreking van vraag 2 stond uw rechtbank onder andere stil bij de bevindingen en verklaring van een journalist genaamd Oliphant, die in het dossier ook wordt aangemerkt als getuige G2473. Ter zitting is een video getoond die deze journalist met een collega heeft gemaakt op een veld vlakbij Pervomaiskyi, waar zij een schroeiplek hebben gezien. Tevens is voorgehouden wat deze journalist als getuige heeft verklaard. Zo benoemde uw rechtbank dat de journalist verklaarde over “het begin van een stuk land”, waar bandensporen zouden zijn geweest en het vuur veel heter was. Ook benoemde uw rechtbank dat toen ze verder over het landweggetje reden ze bij een groot, verborgen, permanent lijkend checkpoint van de rebellen uitkwamen. Wij hebben de positie van deze journalist en de locatie van het door hem benoemde checkpoint aan de hand van door de journalist verstrekte coördinaten op een satellietfoto kunnen intekenen. Dat laten we nu zien.

In de linker bovenhoek van het veld ziet u de locatie waar de journalist de brandplek zag. Het rechter punt, in het midden van de afbeelding, is de locatie van het checkpoint.

Uw rechtbank heeft verder de analyse van satellietbeelden door een beeldspecialist van het Ministerie van Defensie benoemd. Hierbij heeft uw rechtbank onder meer gewezen op de twee witte halve cirkels die deze beeldspecialist op de satellietbeelden van 20 en 21 juli 2014 ziet in het veld linksboven het kruispunt, op de plek waarover getuige M58 heeft verklaard dat daar na aankomst bij dat kruispunt een of twee tenten zijn opgezet. Op het satellietbeeld van 16 juli 2014 zijn deze witte cirkels niet te zien. Dat ziet u nu.

Van de verklaringen van M58 heeft de rechtbank het nodige voorgehouden. In aanvulling hierop merkt het Openbaar Ministerie op dat M58 op 12 februari 2019 een video heeft gestuurd naar het onderzoeksteam, waarop te zien is dat hij de situatie ter plaatse tekent. Hoewel hij later twijfelt of er 1 of 2 tenten waren, tekent hij dan nog 2 tenten. Een still van die video tonen wij nu.

Een paar dagen eerder zond M58 het onderzoeksteam al een foto toe van een tent, met de mededeling: “Wij hadden twee van zulke tenten bij de blockpost." Die foto laten wij nu zien. Let u op de vorm en de ingang van de tent.

In het dossier bevindt zich een video van de documentaire ‘Todesflug MH17’, die op 27 april 2015 werd uitgezonden op de Duitse zender ARD. In deze documentaire is het checkpoint - oftewel een blockpost - te zien aan de landweg T0522, vlakbij het landbouwveld.  In die documentaire is ook een tent te zien. Die laten wij nu zien. De lichtgekleurde tent ziet u links in beeld. Ik wijs ook hier op de vorm en de ingang.

Дополнения к прокуратуре по вопросу 3 суда (роли подозреваемых)  https://www.om.nl/onderwerpen/mh17-vlie … verdachten
Uitgesproken door het OM op 17 juni 2021 op de zitting van de meervoudige strafkamer van de rechtbank Den Haag.

We maken in onze bijdrage nu de overstap van vraag 2 (Afvuurlocatie) naar vraag 3: de vraag of de verdachten op strafrechtelijk verwijtbare wijze hebben deelgenomen aan het neerschieten van vlucht MH17. Bij deze vraag zullen wij verschillende onderwerpen bespreken.

Eerst zullen wij het vergelijkend onderzoek naar een satellietfoto en een dashcamvideo van het Buk-konvooi in Makeevka bespreken. Uw rechtbank heeft hier al stukken over voorgehouden. Wij zullen daar vandaag nader bij stilstaan en ook beelden laten zien.

Dan zullen wij aanvullend bewijs bespreken dat de vier verdachten zich voor 17 juli 2014 bezighielden met geweldsmisdrijven tegen militaire vliegtuigen. Dat vinden wij relevant voor het ten laste gelegde medeplegen.

Vervolgens gaan we wat dieper in op het onderzoek naar de vraag of naast MH17 ook nog een ander, militair vliegtuig is neergeschoten in Oost-Oekraïne. Die vraag vinden wij relevant voor de beoordeling van tapgesprekken in het dossier over het neerschieten van een Sushka en ook voor de beoordeling van de verklaring van verdachte Girkin dat hij op 17 juli in de middag bericht kreeg over het treffen van een militair vliegtuig door zijn mannen.

Daarna zullen wij een aantal tapgesprekken van verdachte Pulatov nader bespreken en daarbij ingaan op bewijs uit andere bronnen in het dossier dat ons inziens relevant is voor de beoordeling van die gesprekken - in het bijzonder voor de vraag of de inhoud van die gesprekken desinformatie kan zijn geweest of aansloot bij de werkelijke gang van zaken destijds.

Ten slotte maken we nog enkele aanvullende opmerkingen over het bewijs tegen Girkin zoals uw rechtbank dat heeft besproken.

Vraag 3 - neerschieten van vliegtuigen vóór 17 juli 2014
Inleiding
Uw rechtbank heeft vorige week de onderzoeksbevindingen besproken waaruit naar voren kwam dat de DPR de beschikking had over middelen om vliegtuigen neer te schieten, dat de DPR dat ook meermalen gedaan heeft vóór 17 juli 2014, en dat de vier verdachten daarbij betrokken waren. U heeft daarbij onder meer benoemd:

dat de separatisten de beschikking zouden hebben gehad over één (of enkele) Strela’s-10’s, ZU (Zushka)-23 en manpads;
dat het met deze middelen is gelukt om vanaf juni 2014 enkele malen Oekraïense luchtvaartuigen uit de lucht te schieten;
dat onder de neergeschoten luchtvaartuigen zowel helikopters als laagvliegende vliegtuigen waren;
dat het Oekraïense overwicht vanuit de lucht (te) groot was;
dat het met dit materieel niet mogelijk was om hoog vliegende luchtvaartuigen te treffen;
en dat mede om die reden bij de separatisten een toenemende behoefte ontstond aan militaire bijstand in zijn algemeenheid, en aan luchtafweer in het bijzonder.
Deze door uw rechtbank besproken stukken willen wij aanvullen met enkele andere bevindingen in het dossier die er op wijzen dat de vier verdachten in de periode voorafgaand aan 17 juli 2014 samenwerkten in een groep die mede was gericht op het doen verongelukken van (militaire) vliegtuigen. Dat doen wij, omdat bewijs voor samenwerking in een groep gericht op het plegen van soortgelijke misdrijven relevant kan zijn voor het bewijs van opzet en voor de strafrechtelijke kwalificatie van de rollen van individuele verdachten, in het bijzonder voor de vraag of er sprake is van (functioneel) medeplegen.

Wij zullen deze aanvulling beginnen met het bespreken van twee verklaringen die de verdachten Girkin en Pulatov hebben afgelegd en waarin zij de luchtverdediging van de DPR en het neerhalen van vliegtuigen bespreken. Daarna zullen wij enkele tapgesprekken uit de periode juni/juli 2014 bespreken.

Verklaringen Girkin en Pulatov 
Verklaring Girkin van 21 mei 2015
Als eerste staan wij stil bij de verklaring van verdachte Girkin die hij op 21 mei 2015 heeft afgelegd. Daarin heeft hij gezegd dat de luchtverdedigingseenheden van de DPR “uitsluitend over draagbare luchtdoelraketsystemen ‘Igla’ beschikten, over artillerie-installaties ZU-23-2 en over luchtdoelmitrailleurs ‘Utyos’ met vermogen luchtdoelen op de hoogte van 2500 meter te treffen”. Hij verklaarde verder dat vóór 15 juni 2014 boven de woonplaats Semyonovka twee gevechtsvliegtuigen SU-25 en twee helikopters MI-24 werden neergehaald. Ook verklaarde hij dat omstreeks 20 juni 2014 “boven Slavyansk, met behulp van het draagbare luchtdoelraketsysteem ‘Igla’, een AN-26 van de Oekraïense luchtmacht” werd neergehaald.   

Verklaring Pulatov van 16 februari 2020
Ook Pulatov heeft in zijn videoverklaring van 16 februari 2020 over de luchtverdediging van de DPR verklaard. Zo gaf hij aan dat zij de beschikking hadden over “manpads van het type Strela-3” en een “Strela-10-installatie”.  Verder verklaarde Pulatov, zoals ook is besproken door uw rechtbank , dat zij rond 16 juli 2014 ten zuiden van de stad Snizhne de beschikking hadden over een Strela-10 installatie. 

Tapgesprekken juni en juli 2014
In het dossier zijn ook verschillende tapgesprekken opgenomen waarin te horen is dat de verdachten spreken over de inzet van luchtafweer en het neerschieten van militaire vliegtuigen in de periode voorafgaand aan het neerschieten van MH17 op 17 juli 2014. Een aantal van die gesprekken heeft u al besproken. Die bespreking zullen wij nu aanvullen met informatie in het dossier die bij die gesprekken past. Daarnaast zullen wij een aantal andere gesprekken of delen van gesprekken voorhouden, die nog niet genoemd zijn.

Tapgesprek 14 juni 2014
Als eerste noemen wij een tapgesprek dat op 14 juni 2014 heeft plaatsgevonden en dat vorige week door uw rechtbank is besproken. In dat gesprek zegt Kharchenko tegen Girkin dat een watervoorziening nabij Druzhkovka is aangevallen vanuit de lucht. In reactie hierop zegt Girkin tegen Kharchenko dat hij hem in de komende dagen een “anti-aircraft facility” zal sturen. In het dossier bevinden zich artikelen van de nieuwssites Russia & CIS General Newswire en de Yerepouni Daily News van 17 juni 2014. Daarin wordt geschreven dat de waterpompen of de elektriciteitsvoorziening van die pompen voor onder meer de stad Drushkovka ernstig beschadigd zijn geraakt. In het eerste artikel wordt daarbij verwezen naar beschadigingen die door scherffragmenten zouden zijn ontstaan. In een dagrapport van de OVSE van 15 juni 2014 wordt ook melding gemaakt van beschadigingen aan een waterpompstation ten gevolge van recente gevechten. 

Tapgesprek 16 juni 2014
Op 16 juni 2014 heeft een gesprek plaatsgevonden waarin te horen is dat Dubinskiy aan een assistent van Girkin vraagt om aan ‘Pervyi’ te rapporteren dat ‘Bes’ een ‘Sushka’ heeft neergeschoten en dat naar de piloot, die uit het vliegtuig gesprongen is, wordt gezocht. In het dossier is een BBC-artikel van die dag opgenomen waarin vermeld wordt dat een Oekraïense SU-25 is neergeschoten en dat de piloot uit het vliegtuig is gesprongen.

Tapgesprek 13 juli 2014
In het dossier bevindt zich ook een tapgesprek van 13 juli 2014, waarin te horen is dat Dubinskiy kort na middernacht tegen Bezler zegt dat zij vandaag “two motherfucking jets” hebben neergehaald. Dubinskiy zegt daarbij dat eentje is neergeschoten met de “Desiatka” en dat de ander was geraakt door “ack-ack fire”. In verschillende open bronnen van 12 juli 2014 die door het onderzoeksteam zijn onderzocht, is te lezen dat milities van de DPR hebben gemeld dat zij twee vliegtuigen hebben neergeschoten.

Tapgesprekken 16 en 17 juli 2014
Verder bevat het dossier enkele tapgesprekken van 16 en 17 juli 2014 waarin gesproken wordt over de inzet van luchtafweer op 16 juli 2014, één dag vóór het neerhalen van MH17. Een aantal van deze gesprekken vindt plaats tussen Pulatov en een DPR-separatist met de call sign ‘Koreets’. Deze ‘Koreets’ komt terug in het vorige week door uw rechtbank besproken gesprek dat enkele uren na het neerschieten van MH17 plaatsvond. Daarin zegt Pulatov tegen ‘Koreets’ dat zijn ‘bloedbroeder’ een ‘Sushka’ heeft neergeschoten die even daarvoor dat burgervliegtuig had neergeschoten. Pulatov heeft naar aanleiding van dit ‘bloedbroeder’-gesprek verklaard dat hij denkt dat hij de call sign ‘Koreyets’ kent, maar niet zeker weet wie dat precies is. Wij vullen hierop aan dat deze ‘Koreets’ in meerdere tapgesprekken wordt gekoppeld aan ‘de luchtafweer’.

Tapgesprek van 16 juli 2014 om 08:47:53 uur
Als eerste wijzen wij op het gesprek van 16 juli 2014 om 08:47:53 uur tussen Pulatov en ‘Koreets’ die in de visualisaties is aangeduid met zijn achternaam: Tskhe. Wij zullen dit gesprek nu afspelen.

Vraag 3 - Onderzoek naar militaire vliegtuigen op 17 juli 2014
Voor de beoordeling van de verklaring van Girkin en de tapgesprekken van verdachten over het neerschieten van een militair vliegtuig, zijn de dossierstukken relevant die zien op het onderzoek dat is gedaan naar het neerstorten van een militair vliegtuig op 17 juli 2014 in het door de DPR gecontroleerde gebied. Simpel gezegd: de vraag of er naast MH17 op 17 juli 2014 ook nog een ander vliegtuig is neergeschoten in Oost-Oekraïne. Naar deze vraag is door het JIT uitgebreid onderzoek gedaan. Door informatie op te vragen van de Oekraïense en Russische autoriteiten, door vele journalistieke en andere open bronnen te bestuderen, door bestudering van de wrakstukken en afgeluisterde tapgesprekken, en door het horen van getuigen. Dit komt terug in de volgende dossierstukken.

Eerder heeft uw rechtbank al de primaire radardata besproken. Die bevatten geen registratie van een militair vliegtuig.

Ten tweede zijn er de verklaringen van Oekraïense getuigen en de documenten die de Oekraïense autoriteiten hebben verstrekt. De documenten heeft uw rechtbank al kort voorgehouden.  Volgens deze vluchtgegevens waren er op het moment dat MH17 werd neergeschoten geen militaire vliegtuigen in het luchtruim van Luhansk Oblast of Donetsk Oblast. Op 17 juli 2014 heeft wel een aantal vluchten plaatsgevonden, maar niet boven gebied dat werd gecontroleerd door de DPR en LPR.  Ook de verhoren van verschillende Oekraïense civiele en militaire luchtverkeersleiders en gevechtsvliegers hebben geen aanwijzingen opgeleverd voor een militaire vlucht op 17 juli 2014 boven het conflictgebied.

Ten derde benoemen wij de stukken waarin verslag is gedaan van de verschillende onderzoeken naar wrakstukken in het rampgebied van 50 tot 60 vierkante kilometer rondom de plaatsen Hrabove, Roszypne en Petropavlivka. Deze hebben geen enkele aanwijzing opgeleverd dat naast MH17 nog een ander vliegtuig is neergeschoten. Dit onderzoek is onder meer verricht door de OVV gedurende drie verschillende bergingsmissies. Verder hebben lokale bewoners, hulpverleners en DPR-vertegenwoordigers zelf wrakdelen en vluchtrecorders verzameld en overgedragen aan de OVV en het onderzoeksteam. Ook anderen hebben onderzoek gedaan in het rampgebied, zoals Oekraïense en Maleisische luchtvaartonderzoekers, de Australische Federale Politie, journalisten en andere geïnteresseerden. Zij hebben wrakdelen verzameld en rechtstreeks of via de lokale autoriteiten overgedragen aan het onderzoeksteam.  Alle geborgen wrakstukken zijn tijdens het forensisch onderzoek beoordeeld. Tot slot hebben de Russian Engineers Union en Almaz Antey foto’s van wrakstukken beoordeeld die in het rampgebied zijn gemaakt. Hun beoordeling is opgenomen in persconferenties en rapporten, die in het dossier zijn gevoegd. Tijdens geen van deze onderzoeken zijn resten teruggevonden van een ander vliegtuig dan MH17.

En ten vierde wijzen wij op de stukken in het dossier, waarin het onderzoek wordt benoemd dat de DPR-strijders zelf hebben gedaan naar het vliegtuig dat zij op 17 juli 2014 hadden neergeschoten. Zo is er de verklaring van getuige M58, die u eerder heeft voorgehouden in de sleutel van het onderzoek naar de afvuurlocatie. Hij verklaart dat zijn medestrijders opgewekt waren omdat ze dachten dat ze een militair transportvliegtuig van de Oekraïners hadden neergehaald en dat een deel van hen naar de locatie is gegaan waar dat toestel was neergekomen (de crashsite). Toen ze na ongeveer anderhalf uur terugkwamen, vertelden ze dat het geen transportvliegtuig was, maar een burgervliegtuig.  M58 heeft verklaard dat zijn medestrijders vertelden dat er koffers en speelgoed lagen en dat iedereen daar kapot van was. 

Getuige S09 heeft een soortgelijke verklaring afgelegd. Getuige S09 was geen DPR-strijder zoals M58, maar een lokale medewerker van de Oekraïense hulpdienst SES (State Emergency Service) en betrokken bij de berging van de slachtoffers. Deze hulpverlener heeft verklaard dat hij op 17 juli 2014 twee harde knallen of explosies hoorde en wrakstukken uit de lucht zag vallen. Onderweg naar het rampgebied kwam hij een groot aantal DPR-strijders tegen. Eén van hen zei toen tegen S09 dat ze een Sushka hadden neergeschoten en op zoek waren naar de piloten die daaruit waren gesprongen met hun schietstoel. Aangekomen in het rampgebied was duidelijk dat er geen militair vliegtuig, maar een passagiersvliegtuig was neergeschoten. Er kwamen meer DPR-strijders aan en getuige S09 hoorde ook hen hardop zeggen dat het vliegtuig dat ze hadden neergeschoten geen Sushka was. De getuige zag een aantal minibusjes aan komen rijden met separatisten. Hun commandant gaf het bevel om een rij te vormen en verder te zoeken naar de piloten van het militaire vliegtuig. Later volgde weer een groep van ongeveer 30 strijders die opdracht hadden gekregen om de zwarte dozen te zoeken.

Dat de DPR-strijders gericht op zoek zijn gegaan in het rampgebied, zoals M58 en S09 verklaren, blijkt ook uit verschillende tapgesprekken in het dossier. Daarin wordt gesproken over het zoeken naar zwarte dozen en het controleren van de toegang tot het rampgebied. Volgens deze verklaringen en tapgesprekken zijn er bij het eigen onderzoek van DPR-strijders wel resten teruggevonden van MH17, maar geen spoor van een militair gevechtsvliegtuig.

Dit zijn de stukken in het dossier over het onderzoek naar de vraag of er naast vlucht MH17 op 17 juli 2014 ook een ander vliegtuig is neergeschoten. Uitgebreid onderzoek naar uiteenlopende bronnen en door verschillende partijen heeft geen bewijs opgeleverd dat op 17 juli 2014 een Oekraïens militair vliegtuig is neergeschoten of neergestort. Deze bevindingen zijn relevant voor de beoordeling van de verklaring van Girkin en de tapgesprekken waarin door verdachten wordt gesproken over het neerschieten van een vliegtuig.

Gesprekken Pulatov 16 juli om 13:26 uur en 18:12 uur (doden en gewonden, luchtaanvallen, pantservoertuigen, defecte Strela)
We beginnen bij de gesprekken van 16 juli om 13:26 uur en om 18:12 uur. In beide gesprekken spreekt Pulatov over de situatie in de gewapende strijd die dag bij Marinovka en Stepanovka, en specifiek over de problemen die de DPR daar ondervindt. Voor een goed begrip van het militair jargon dat in de gesprekken wordt gebruikt wijzen wij erop dat wanneer over ‘200’s’ of ‘met nummer 2’ gesproken wordt, het over doden gaat. Wanneer er over ‘300’s’ of ‘met nummer 3’ gesproken wordt, worden gewonden bedoeld.

Wij laten nu eerst het gesprek van 13:26 uur horen.
Kharchenko vertelt in dit gesprek aan Pulatov over de benarde positie waarin hij zich dan bevindt. Zo spreekt Kharchenko over een Sushka die hun van boven bestookte, over mortieraanvallen en over de Strela-10 die geraakt zou zijn. Ook vertelt Kharchenko over doden en gewonden.

Het gesprek van 13:26 uur tussen Pulatov en Kharchenko krijgt een vervolg later die dag in het gesprek tussen Pulatov en Dubinskiy van 18:12 uur. Dit is een lang gesprek dat uw rechtbank vorige week heeft afgespeeld. Wij zullen daarom het gesprek niet herhalen maar alleen de reactie van Pulatov op dit gesprek laten zien.
Pulatov zegt dus dat zeker 80 procent van het gesprek was gelogen. Volgens Pulatov werden de in het gesprek vermeldde verliezen overdreven en zou er met zulke verliezen in een maand vechten niemand in de rangen van de volksweer meer over zijn. Ook het deel van het gesprek waarin Pulatov meldde dat de Strela buiten werking was, zou volgens hem niet kloppen. Volgens Pulatov was de Strela-10 in werkelijkheid niet kapot, maar werd gezegd dat dit zo was, zodat de eventueel meeluisterende Oekraïense militairen zouden denken dat de DPR geen luchtdekking had en daarom lager zouden gaan vliegen. Hetzelfde gold volgens Pulatov voor de passage waarin hij zei dat ze goede luchtafweer nodig hadden, omdat de straaljager buiten het bereik van hun systemen vloog:  ook dat was desinformatie. Volgens Pulatov was de strekking van zijn gesprek met Dubinskiy ‘dat alles bij hen goed ging’.

Verdere informatie dossier over deze onderwerpen
Deze onderwerpen die in beide tapgesprekken worden besproken - doden en gewonden, luchtaanvallen van grote hoogte, pantservoertuigen en de defecte Strela-10 - komen ook aan de orde in andere bronnen uit het dossier.

VK-post Girkin: defecte Strela-10

De defecte Strela wordt ook genoemd in een VK-bericht van verdachte Girkin uit mei 2018. Girkin schrijft op zijn account dat het enige Strela-10 luchtafweerwapen dat in bezit was van de DPR het grootste deel van de tijd buiten werking was, een slecht getrainde crew had, en dat de Strela in zijn herinnering niet één keer had geschoten.

VK Strelkov_info: luchtaanvallen en pantservoertuigen
De besproken luchtaanvallen en pantservoertuigen zijn onder andere te zien in een post op social media. Op het VK-account Strelkov_info werd op de dag van het tapgesprek een verslag van de gevechten van de DPR geplaatst. Voor de duidelijkheid: dit account was niet in beheer bij verdachte Girkin, maar op het account werden wel vanuit DPR perspectief berichten gedeeld.

In de post wordt, net als in het tapgesprek, gesproken over bombardementen, aanwezigheid van artillerie in het gebied en over de verloren BTR en de buitgemaakte BMP. In een andere post op ditzelfde VK-account wordt geschreven dat Prapor op 16 juli 2014 bij Dmitriyevka gewond raakte door een aanval van een vliegtuig.  Prapor is de call sign van Skrypnyk, een DPR-commandant in Snizhne.  Dmitriyevka ligt naast Marinovka.
Videoverslag DPR: doden en gewonden, luchtaanvallen, pantservoertuigen
Wij tonen nu een langere video uit het dossier waarin meerdere gespreksonderwerpen terugkomen: doden en gewonden, luchtaanvallen en pantservoertuigen.  Het betreft een opname die is gemaakt door een persoon die op 16 juli 2014 meereisde met de DPR naar de strijd bij Marinovka en Stepanovka. In de video zijn beelden van de gewapende strijd te zien en geven DPR-leden commentaar op wat er om hen heen gebeurt. Zo is te zien dat de DPR-strijders bespreken dat Sushka’s bezig zijn, dat mortieraanvallen werden uitgevoerd op hun stellingen, en dat zij een BMP hebben buitgemaakt. In de video is ook te zien dat er gewonden en doden waren aan de kant van de DPR. Aan het einde van het fragment dat we afspelen hebben we een overleden persoon onherkenbaar gemaakt. In het dossier bevindt zich een onbewerkte versie van deze video. Wij kijken nu naar enkele passages uit de video.
Op de helft van de video was een groep DPR-strijders in een dorp te zien. Nadat zij bespraken dat een ‘Sushka bezig’ was gingen zij een gebouw binnen om daar te schuilen. Uit het dossier blijkt dat dit deel van de video vermoedelijk in Marinovka is opgenomen.  In het tapgesprek van diezelfde dag om 13:26 uur spreken Pulatov en Kharchenko óók over een Sushka die Kharchenko van boven bestookte (“Sushka is moving in there, fuck.... is fucking us from above!”) en over mortieraanvallen.  Pulatov zegt dan dat Kharchenko het gebouw binnen moet gaan zodat niemand meer buiten is (“go inside the building, at the corners so that there is no one outside, shit!”). Pulatov vraagt in het gesprek ook of Kharchenko medestrijder Tor kan vinden. Dat Kharchenko zich die middag in Marinovka bevindt, de locatie van de video, blijkt ook uit een later gesprek van 17:11 uur. Daarin zegt Kharchenko tegen Dubinskiy dat ‘ze’ bombarderen. Kharchenko zegt ook dat ze in Marinovka gestationeerd zijn. Giurza (de call sign van Pulatov) zou hem bevolen hebben het dorp te behouden (“I was ordered to hold the ground here in the village. Giurza gave the order and left”).

Gesprek Pulatov 16 juli om 20:11:57 uur (Tor, Cap, Piton en Krot)
Inhoud tapgesprek
We gaan verder met het tapgesprek dat in de avond van 16 juli, om 20:11 uur, werd gevoerd. Dit gesprek is vorige week ook door uw rechtbank voorgehouden. Het is een gesprek tussen Dubinskiy en Pulatov waarin Dubinskiy zegt dat als de Buk-M die nacht wordt gebracht, deze meteen naar Pulatov toekomt. In het gesprek bespreekt Dubinskiy waar de DPR-strijders met call signs Tor, Cap, Piton en Krot heen moeten. Wij laten dit gesprek nu horen.

Wij bespreken nu per genoemde strijder - Tor, Cap, Piton en Krot - wat Dubinskiy over hen zegt en welke informatie over hen nog meer in het dossier te vinden is. Bij deze bespreking tonen wij een kaartje uit het dossier waarop te zien is dat deze strijders zich op 17 juli, de dag na het tapgesprek, rond de afvuurlocatie bevinden en op de locaties waar zij volgens het tapgesprek heen moesten.

Tor, Cap en Piton
Wij bespreken nu eerst de strijders met call signs Tor, Cap en Piton.

Tor
Zoals vorige week door uw rechtbank is voorgehouden blijkt uit het dossier dat Tor de call sign is van Averyanov. Averyanov was een commandant in de DPR die zich blijkens het dossier in de tweede helft van juli ten zuiden van Snizhne bevond. Uit verschillende tapgesprekken die zijn opgenomen in het proces-verbaal dat gaat over de hiërarchie binnen de DPR blijkt dat Tor onder bevel stond van Girkin.

Cap
Zoals vorige week door uw rechtbank is voorgehouden blijkt uit het dossier dat Cap (of Kep) de call sign is van Velikorodnyy.  Velikorodnyy was een DPR commandant in de omgeving van Snizhne. Volgens S40 was hij rondom 17 juli 2014 de garnizoenscommandant van Snizhne.  Cap bevond zich blijkens het dossier vanaf 15 juli bij die plaats in de buurt.  Uit het zojuist al genoemde proces-verbaal over hiërarchie in de DPR blijkt dat Cap onder aansturing stond van Girkin en Dubinskiy.

Piton
Uit het dossier blijkt dat Piton een DPR commandant is die onder bevel staat van Dubinskiy en Pulatov.  In het proces-verbaal waarin de hiërarchie binnen de DPR wordt beschreven zijn verschillende tapgesprekken opgenomen waaruit blijkt dat Dubinskiy en Pulatov zeggenschap hebben over Piton. Een voorbeeld is een tapgesprek waarin Pulatov aan Piton beveelt om hem op te halen. 

Locatie Tor, Kep en Piton op 17 juli

Op dit kaartje, dat vorige week door uw rechtbank is voorgehouden,  is te zien waar verschillende DPR-leden zich op 17 juli bevonden. De locatie van de personen op het kaartje is weergegeven op basis van tapgesprekken van 16 en 17 juli 2014.

Over Tor zegt Dubinskiy in het zojuist afgespeelde tapgesprek van 16 juli 2014 om 20:11 uur: “Tor gets seated in the western outskirts of Stepanivka and on the high ground which is closest to him, one to the south.” In een telefoongesprek van 16 juli 2014 om 13:33 uur zegt Kharchenko tegen Pulatov dat het erop lijkt dat de mensen van Tor naar de “high ground” zijn gegaan. Pulatov bevestigt dat en zegt tegen Kharchenko dat hij Tor moet laten weten dat ze de “high ground” moeten dekken en de tanks daar moeten pakken.  Op 17 juli 2014 om 15:07 rapporteert Tor aan Girkin dat hij met zijn mannen de verdediging houdt van Stepanivka. Op vraag van Girkin of hij daar in Stepanivka twee tanks heeft, zegt Tor dat hij er maar één heeft. 

Over Cap zegt Dubinskiy: “Cap gets seated in the eastern outskirts of Marynivka, that's first. And another, err, one or two high grounds, between him and Tor.” In het gesprek van Tor met Girkin van 17 juli 2014 om 15:07 uur zegt Tor dat Cap Marinovka van hem heeft overgenomen.

Over Piton zegt Pulatov: ‘Piton goes with me’. Uit latere gesprekken blijkt dat Piton inderdaad onder de hoede van Pulatov blijft. Dezelfde avond geeft Dubinksiy opdracht aan Pulatov om Piton in reserve te houden in de omgeving van Stepanivka.  De volgende dag, op 17 juli 2014 om 19:56 uur zegt Dubinskiy tegen Kharchenko dat Pulatov en Piton naar huis komen.  In de loop van die avond bewegen de telefoons van Pulatov en Piton naar antennes in Donetsk. 
Krot
Over Krot zegt Dubinskiy: “Krot leaves to Stepanivka, to reserve.” Uit het dossier blijkt, zoals door uw rechtbank voorgehouden, dat Krot de call sign is van medeverdachte Kharchenko.

In een tapgesprek van de volgende ochtend, op 17 juli 2014 om 09:20 uur, vraagt Dubinskiy aan Kharchenko of hij in Stepanivka is.  Dat was de plaats waar Dubinskiy in het tapgesprek van 20:11 uur zei dat Kharchenko heen moest gaan. Kharchenko zegt dat hij niet daar is maar al thuis. Dubinskiy vraagt daarop aan Kharchenko hoeveel hij heeft achtergelaten in Stepanovka. Kharchenko zegt dat hij de compagnie heeft achtergelaten, zoals Dubinskiy zei.

In het proces-verbaal dat gaat over de locatie van de telefoons die in gebruik waren bij Kharchenko blijkt dat zijn telefoons in de avond van 16 juli en vroege ochtend van 17 juli verschillende telefoonmasten ten zuiden van Snizhne aanstralen.  De telefoons bewegen via het in het tapgesprek genoemde Stepanivka naar het zuidwesten. In de vroege ochtend van 17 juli stralen de telefoons zendmasten aan waardoor te zien is dat de telefoons zich richting Donetsk verplaatsen.

Samenvatting
De informatie in het dossier over de rol en locaties van DPR-strijders Tor, Cap, Piton en Krot vinden wij relevant voor de beoordeling van het gesprek tussen Dubinskiy en Pulatov op 16 juli om 20:11:57 uur over de ‘Buk-M’. 

Bellingcat
Artilleriebeschietingen op Oekraïense doelwitten vanaf de Russische zijde van de grens in die periode, komen in het dossier terug in informatie van verschillende organisaties. Zo heeft Bellingcat uitgebreid onderzoek gedaan naar locaties waarop artilleriebeschietingen werden uitgevoerd en locaties van waaruit beschietingen plaatsvonden. Dat gebeurde aan de hand van satellietfoto’s en andere informatie. Bellingcat concludeerde over de zomer van 2014 dat ten minste 136 target sites en 133 firing positions vastgesteld konden worden. Op het kaartje uit de publicatie dat wij nu laten zien, is de informatie uit het onderzoek visueel weergeven. Te zien is dat een groot deel van de target sites, de blauwe stippen in het midden van het beeld, zich concentreerde in de buurt van Marinovka en Grigorovka.

MIVD en Royal United Services Institute for Defense and Security Studies
Ook de Militaire Inlichten- en Veiligheidsdienst  en het Britse Royal United Services Institute for Defense and Security Studies  hebben geconcludeerd dat er midden juli artilleriebeschietingen plaatsvonden op Oekraïense doelwitten vanuit Russisch grondgebied.

Samenvatting
Wij vinden deze informatie over artilleriebeschietingen vanuit de Russische Federatie op Oekraïense doelen relevant voor de beoordeling van de tapgesprekken waarin over zulke beschietingen, of communicatie daarover tussen de DPR en ‘Moskou’, wordt gesproken. Overigens ontkent de Russische Federatie dat deze beschietingen hebben plaatsgevonden. Ook daarover bevindt zich informatie in het dossier.

Gesprek 17 juli om 09:55:20 uur (drie Vostok tanks)
Nog geen half uur na het gesprek waarin Dubinskiy tegen Pulatov zegt dat Kharchenko een Buk-M naar hem zal brengen en dat de Buk in de buurt van Pervomaiske dient te worden geplaatst, krijgt Pulatov opnieuw instructies van Dubinskiy. In een gesprek van 09:55:20 uur geeft Dubinskiy aan Pulatov het bevel met zijn mensen Pervomaiske te zoeken, daar in reserve te gaan en te wachten op Kharchenko die met de Buk komt. Pulatov moet dan met zijn mensen zorgen voor de bewaking van deze Buk en de organisatie van dit alles. Pulatov zal dit doen, en zal verder ook de corridor vrijhouden. In dat gesprek wordt ook gesproken over de drie Vostok tanks die die dag veel vaker worden besproken door de verdachten en anderen. Uw rechtbank heeft dit gesprek vorige week voorgehouden.

Vostok tanks
In het dossier bevinden zich meerdere bronnen over een ander konvooi eerder die dag op dezelfde route. Uw rechtbank heeft reeds besproken dat verschillende onderzoeksbevindingen, zoals filmbeelden, foto’s en berichten op sociale media, zijn geanalyseerd en dat op basis daarvan door het JIT is geconcludeerd dat een konvooi met daarin onder meer drie tanks zich op 17 juli 2014 tussen vermoedelijk 10.13 uur en 13.57 uur op de route van Donetsk naar Snizhne heeft verplaatst. Uw rechtbank heeft daarbij aangehaald dat het onderzoeksteam vermoedt dat dit het Vostok konvooi betreft onder meer omdat op één van deze tanks de tekst ‘Vostok bataljon’ geschreven staat. Uw rechtbank heeft van dit konvooi een overzichtskaart getoond met de uitkomsten van voornoemde analyse alsook, bij de bespreking van de route van de Buk-TELAR, een video waarop een guntruck (Ural 4320-31) in Zuhres te zien is die wordt gevolgd door de trailer met de Buk-TELAR. Daarbij is door uw rechtbank opgemerkt dat volgens het onderzoeksteam diezelfde guntruck ook te zien is in andere video’s waar ook drie tanks op te zien zijn. Eén van deze video’s zullen wij later in onze bijdrage nog tonen ten behoeve van de bespreking van aanvullende bevindingen met betrekking tot verdachte Girkin. Een andere video waarop de drie tanks te zien zijn zullen wij, in aanvulling op het vorige week reeds getoonde materiaal, nu laten zien.

In de zojuist getoonde video is een konvooi te zien met voorop een guntruck (Ural 4320-31) gevolgd door drie tanks. In het dossier bevindt zich een proces-verbaal waarin wordt uitgelegd dat deze video op 17 juli 2014 op internet is geplaatst en dat nader onderzoek er op wijst dat deze video is opgenomen in Makeevka. Door het KNMI is vastgesteld dat deze beelden passen bij een opnametijd op 17 juli 2014 tussen 10:10 en 10:27 uur. 

Een andere bron is de bevinding dat net voor de door het KNMI genoemde opnametijd, om 10:05 uur, in Makeevka een telefoonmast is aangestraald door een telefoon die wordt toegeschreven aan DPR strijder Dushman.  In het dossier is beschreven dat Dushman de begeleider was van het zogenaamde Vostok konvooi waar onder meer de drie voornoemde tanks deel van uitmaakten.

Samenvatting
Deze informatie in het dossier vinden wij relevant voor de beoordeling van alle tapgesprekken waarin zowel wordt gesproken over de drie tanks van het Vostok bataljon als over de Buk, en de vraag of deze tapgesprekken desinformatie bevatten of correspondeerden met de werkelijkheid: die serie gesprekken begon met het gesprek tussen Dubinskiy en Khodakovsky in de nacht van 16 op 17 juli en omvat ook meerdere tapgesprekken waaraan Kharchenko en Pulatov deelnemen. Zo is in het eerder afgespeelde tapgesprek van 17 juli 2014 om 09:55 uur te horen dat Dubinskiy met Pulatov spreekt over ‘three rhinos from Vostok’.  Uw rechtbank heeft reeds voorgehouden dat Pulatov in zijn videoverklaring gezegd heeft dat hij op 17 juli 2014 heeft meegeholpen om een kolonne van tanks naar hun locaties te brengen om ze op te stellen.

Gesprek 17 juli om 18:44:37 uur (Torez)
We bespreken nu nog drie gesprekken van na het neerschieten van MH17. Het eerste gesprek dat wij zullen afspelen betreft het gesprek van 18:44:37 uur.
In dit gesprek is te horen dat Kharchenko naar Pulatov belt die zegt dat hij met hoge snelheid in Torez rijdt en dat Kharchenko aan ‘that one’ moet zeggen dat ‘our Buk’ de Sushka heeft neergehaald die vlak daarvoor een Chinees passagiersvliegtuig had neergeschoten. Kharchenko moet via Torez naar Pulatov komen. Pulatov zal verdere instructies geven. Kharchenko vertelt dat alles goed is met de Buk en dat die naar een andere plaats is gegaan.

Ook dit gesprek kan vergeleken worden met informatie uit andere bronnen voor de beoordeling van de vraag of deze tapgesprekken desinformatie bevatten of correspondeerden met de werkelijkheid. Verdachte Pulatov heeft verklaard dat hij, nadat hij werd geïnformeerd over het neerstorten van een vliegtuig achter Torez, alles uit zijn handen heeft laten vallen en in de richting van Torez en vervolgens naar Grabovo is gereden.  Ook werd door gebruiker ‘Khalif’, zoals al door uw rechtbank werd besproken, op 25 april 2017 op het Antikvariat forum een bericht geplaatst met dezelfde strekking. In dit bericht schrijft ‘Khalif’: ‘Na de crash van de Boeing ben ik binnen 20 minuten gekomen naar omgeving Grabovo’. In het dossier wordt dit account van Khalif, zoals u al benoemde, toegeschreven aan verdachte Pulatov.

Naast de hiervoor besproken bevindingen zijn ook de historische verkeersgegevens van de telefoons van Pulatov en Kharchenko belang. Uit het onderzoek komt naar voren dat de telefoon die in gebruik was bij Pulatov (-2511) ten tijde van dit tapgesprek een telefoonmast aanstraalde in het plaatsje Torez. Het nummer dat aan Kharchenko wordt gekoppeld en dat eindigt op -7518 straalde ten tijde van dit gesprek een telefoonmast aan in Pervomaiske en vervolgens om 19:00 uur, conform de opdracht van Pulatov om via Torez te reizen, een telefoonmast in Torez. 
Gesprek 17 juli om 19:52:23 uur (crashsite, Ryazan en Piton, Marinovka)
In een gesprek van een ruim uur later, om 19.52.23 uur, geeft Dubinskiy aan Pulatov opdracht om naar de basis te komen met Ryazan (Gilazov) en ‘Piton’. Kharchenko moet daar blijven. Dit gesprek zullen wij nu afspelen.
In het gesprek is te horen dat Pulatov na de opdracht van Dubinskiy om met Ryazan en Piton terug te keren, Dubinskiy onderbreekt en zegt dat hij nu op de plek is waar het vliegtuig is neergestort, maar terug zal gaan. Op een vraag van Dubinskiy of hun Buk überhaupt gevuurd heeft antwoordt Pulatov dat de Buk de Sushka heeft neergehaald nadat de Sushka de Boeing heeft neergeschoten. Pulatov zegt dat hun mensen dat vanuit Snizhne hebben gezien; Pulatov zelf was op dat moment in Marinovka.

Dit gesprek en de gesprekken die hiervoor en hierna hebben plaatsgevonden zijn uitvoerig door uw rechtbank besproken. Wij willen deze bespreking aanvullen door te wijzen op een aantal personen en plaatsen die in deze gesprekken naar voren komen en die aan de hand van de verkeersgegevens van de gebruikte telefoons nader kunnen worden geduid.

Crashsite
Zo is te horen dat Pulatov zegt dat hij op de plaats is waar het vliegtuig is neergestort. Dit past bij de verkeersgegevens van het telefoonnummer waar Pulatov dit gesprek mee voerde. Het nummer dat eindigt op -2511 straalt tijdens dit gesprek namelijk een telefoonmast aan in Rozsypne. Deze plaats ligt in het rampgebied. Uit het dossier blijkt dat in een zonnebloemveld bij Rozsypne de cockpit van MH17 terecht is gekomen. 

Ryazan en Piton
Ook is in het gesprek te horen dat Pulatov van Dubinskiy de opdracht krijgt om met Ryazan en Piton terug te keren. Pulatov reageert daarop door te zeggen dat hij terug zal gaan. De telefoon van Dubinskiy straalt tijdens dit gesprek een mast aan in Donetsk. In de verkeersgegevens van Pulatov is te zien dat deze iets minder dan twee uur na dit gesprek, om 21:42 uur, een mast aanstraalt in Pervomaiske. Daarna is te zien dat de telefoon van Pulatov om 22:52 een mast in Makeevka aanstraalt en vervolgens om 23:11 uur in Donetsk. Diezelfde avond hebben de telefoons van Ryazan en Piton ook telefoonmasten in Pervomaiske, Makeevka en uiteindelijk Donetsk aangestraald.

Marinovka
In het tapgesprek is verder te horen dat Pulatov zegt dat hij op het moment van het neerschieten van MH17 in Marinovka was. Door uw rechtbank is reeds gewezen op zendmastgegevens en de verklaring van Pulatov waaruit kan worden opgemaakt dat Pulatov op het moment van het neerschieten van MH17 inderdaad in de omgeving van Marinovka was.  

Ontmoeting en instructies op de ochtend van 17 juli 2014
Het eerste punt betreft de ontmoeting van verschillende verdachten in het DPR hoofdkwartier in Donetsk in de ochtend van 17 juli en de instructies die rond diezelfde tijd door Girkin aan Pulatov werden gegeven. U benoemde onder meer een getapt gesprek van 09:20:25 uur waarin te horen is dat Dubinskiy dan bij Girkin is en Kharchenko zegt dat hij naar hem toekomt. Wij merken op dat zich in het dossier ook een gesprek bevindt van 09:46:27 uur waarin Kharchenko tegen een vrouw zegt dat hij in het ‘hoofdkwartier’ is. Dat lijkt te bevestigen dat Kharchenko die ochtend inderdaad in het DPR gebouw in Donetsk is. Voor alle drie verdachten (Girkin, Dubinskiy en Kharchenko) geldt dat hun aanwezigheid daar overeenstemt met de plaatsbepaling van hun telefoons. Girkin en zijn assistent voeren die ochtend rond half negen meerdere telefoongesprekken waaruit blijkt dat Girkin tegelijkertijd ook gebruik maakt van andere, beveiligde verbindingen.

In de minuten na dat gesprek van 9:20:25 uur voert Dubinskiy verschillende telefoongesprekken die zien op de Buk-TELAR. Om 09:22:19 uur met Chernykh over de vraag of die er één of twee heeft meegenomen. Om 09:23:13 uur met Semenov over de vraag waar 'zijn' (Dubinskiy’s) Buk-M in de kolonne van Semenov opgenomen kan worden. Vervolgens om 09:24:51 weer met Chernykh om te zeggen dat hij moet omkeren en naar de drie Vostok tanks moet gaan die staan tussen het “motel” en Makeevka. Uw rechtbank heeft die gesprekken benoemd. Daarbij is echter nog niet zo expliciet besproken dat deze gesprekken plaatsvinden enkele minuten nadat Dubinskiy heeft verteld dat hij bij Girkin is.

Kort daarna, om 09:31:30 uur en 09:55:20 uur, volgen twee gesprekken waarin Dubinskiy instructies geeft aan Pulatov over de plaatsing en bewaking van de Buk, en ook andere onderwerpen betreffende de gewapende strijd van de verdachten. In dat tweede gesprek zegt Pulatov dat hij het begrepen heeft want hij heeft net met Girkin gesproken. Enkele minuten later, om 10:01:03 uur, voert Girkin een gesprek met Averyanov (Tor) waarin Girkin zegt dat hij alle instructies heeft gegeven aan Pulatov (Giurza). Uw rechtbank heeft dat laatste gesprek wel benoemd, maar in een ander deel van uw bespreking dan het gesprek van 09:55:20 uur. Het Openbaar Ministerie meent dat voor de beoordeling van de vraag welke instructies Pulatov in de ochtend van 17 juli 2014 van Girkin heeft gekregen de twee tapgesprekken van 09:55:20 uur en 10:01:03 uur in onderlinge samenhang moeten worden bezien.

Gebruik ‘Utios’ bij de afvoer van de Buk-TELAR
De tweede aanvulling die het Openbaar Ministerie wil doen ziet op enkele tapgesprekken die plaatsvinden kort na 23.00 uur op de avond van 17 juli en volgens het onderzoeksteam gaan over de afvoer van de Buk-TELAR. Die afvoer vindt weliswaar plaats ná het neerschieten van MH17, maar ook gedragingen die ná het delict zijn verricht kunnen relevant zijn voor de vraag of er sprake is van (functioneel) medeplegen. Daarom vinden wij de informatie in het dossier over de rol van Girkin bij de afvoer van de Buk-TELAR voldoende van belang om nog aanvullend te bespreken.

Uw rechtbank heeft al voorgehouden dat Girkin om 23:05:49 uur via zijn assistent bij Dubinskiy informeert of de ‘beschadigde tank’ al in beweging is gekomen, en dat enkele minuten later, om 23:12:17 uur, Dubinskiy naar Kharchenko belt om te vragen waar hij ‘het’ naartoe heeft gebracht. Kharchenko antwoordt dan dat ‘het’ nog bij hem in Snizhne is en zojuist het platform op is gereden. Kharchenko zegt dat hij ‘het’ tot aan Debaltseve zal brengen, waarop Dubinksiy zegt dat hij dat de jongens moet laten doen. Uw rechtbank heeft ook al besproken dat het dossier informatie bevat over getuigen S21 en S07, die volgens de verklaring van S21 beiden betrokken waren bij de afvoer van de Buk-TELAR vanaf Snizhne tot aan Debaltseve, hetgeen door getuige S07 dan weer wordt ontkend. Wij wijzen er op dat het tapgesprek van 23:12:17 uur, waarin wordt gesproken over iets dat in Snizhne het platform op is gereden en tot aan Debaltseve vervoerd moet worden, de volgende passage bevat, die nog niet is voorgehouden:

Uit het dossier blijkt dat ‘Utios’ een benaming is voor een groot kaliber machinegeweer. Girkin verklaart in zijn Russische verklaring dat de DPR beschikte over luchtdoelmitrailleurs “Utyos”. 

Zoals uw rechtbank vorige week al heeft benoemd, heeft S21 verklaard dat hij samen met S07 en anderen de Buk heeft begeleid tot Debaltseve met een zwarte Volkswagen Amarok met een machinegeweer er op. S07 heeft verklaard dat hij midden juli 2014 in Snizhne een auto zag met een groot kaliber machinegeweer er op. Hij noemt dat een ‘Utios type machine gun’. Getuige M58 heeft verklaard dat de separatisten bij de strijd in Marinovka gebruik maakten van een zwarte pick-up met daarop een grote mitrailleur gemonteerd die leek op een “Oetjos, een Russische mitrailleur”.  De zwarte Volkswagen Amarok met machinegeweer die S21 op een foto aanwijst als een van de auto’s die is gebruikt om de Buk te begeleiden tot Debaltseve is dezelfde auto die door S07 wordt omschreven als een zwart geschilderde Volkswagen met een “Utios type machine gun”.  Ons inziens dienen de verklaringen van met name S07 en S21 hierover te worden begrepen in samenhang met de passage over de ‘Utios’ in het tapgesprek van 23:12:17 uur.

Identificatie en verblijfplaats ‘Cap’/’Kep’
Zojuist hebben wij besproken dat een persoon met de alias ‘Cap’ of ‘Kep’ commandant van de DPR was in de omgeving van Snizhne en rechtstreeks viel onder het gezag van Girkin. Ook hebben wij benoemd dat het dossier verschillende bewijsbronnen bevat waarin beschreven wordt dat deze ‘Cap’ in juli 2014, en ook specifiek op 17 juli 2014, in Snizhne verbleef en daar ook werkzaam was.

Vergadering op 17 juli 2014
Verdachte Pulatov heeft verklaard over een vergadering die op 17 juli 2014 plaatsvond. Volgens Pulatov was deze vergadering om 10 uur ’s ochtends en vond deze plaats in de staf van de volksweer van Snizhne, waar een aantal commandanten bij elkaar kwam. Wij tonen u dit deel van de verklaring van Pulatov.
Over die vergadering is meer informatie beschikbaar. In het dossier bevindt zich een tapgesprek tussen Girkin en een andere DPR commandant, dat plaatsvond op 17 juli 2014 om 10:01 uur. In dit gesprek wordt gesproken over een vergadering die op dat moment bezig is. Ook is te horen dat gezegd wordt dat ‘Kep’ is gearriveerd. Uw rechtbank heeft vorige week dat tapgesprek benoemd. We zullen het nu ook afspelen.
Zojuist hebben wij enkele gesprekken besproken waarin over de deelname van ’Cap’/’Kep’ aan de strijd bij Marinovka op 16 en 17 juli 2014 wordt gesproken. Deze gesprekken passen bij verschillende andere gesprekken van 16 en 17 juli 2014 waarin wordt besproken dat eenheden van ‘Cap’/’Kep’ zullen arriveren en de plaats van Kharchenko zullen innemen.

Door uw rechtbank is vorige week benoemd dat uit een tapgesprek van 17 juli 2014 om 07:05:46 uur, waarin te horen is dat Kharchenko zich op dat moment in Donetsk bevindt, kan worden afgeleid dat ook ‘Cap’ in de omgeving van Snizhne is gebleven.

Locatie en relevantie van Cap op 17 juli 2014
Bij elkaar genomen, bevat het dossier de volgende informatie op de zojuist besproken punten. Onderzoek langs verschillende wegen heeft geen enkele informatie opgeleverd over een ander neergeschoten vliegtuig op 17 juli 2014 dan MH17. Uit verschillende tapgesprekken in het dossier blijkt dat de DPR-commandant Cap zich op 17 juli 2014 bevond in Snizhne en (het gebied bij) Marinovka. Girkin heeft verklaard over een melding die hij die middag kreeg van een commandant met de bijnaam ‘Kep’ over het treffen van een vliegtuig ten noorden van Snizhne. In het gebied tussen Snizhne en Marinovka waar Cap zich op 17 juli 2014 bewoog, bevindt zich de in het dossier aangewezen afvuurlocatie bij Pervomaiskiy. Wij tonen u dat op deze kaart.

Deze informatie over de verblijfplaatsen van Cap op 17 juli gecombineerd met de verklaring van Girkin vinden wij relevant voor zowel de vraag naar de afvuurlocatie als de rol van Girkin.