Datum 14 maart 2022
Betreft

Start juridische procedure tegen Rusland bij de Internationale
Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) vanwege zijn rol bij het neerhalen van
vlucht MH17.
Pagina 1 van 2
Postbus 20061
2500 EB Den Haag
Nederland
http://www.government.nl
Onze referentie
Min-BuZa.2022.476
Geachte voorzitter,
Hierbij wordt uw Kamer geïnformeerd, mede namens de minister van Justitie en
Veiligheid, dat Nederland samen met Australië, een juridische procedure is gestart
bij de Raad van de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) tegen
Rusland voor zijn rol bij het neerhalen van vlucht MH17. Het kabinet heeft altijd
gezegd geen enkele juridische optie uit te sluiten in het streven naar
waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap voor de 298 slachtoffers van het
neerhalen van vlucht MH17 en hun nabestaanden. Het starten van een procedure
tegen Rusland bij de ICAO is hierin een volgende stap. Het kabinet onderstreept
hiermee dat Rusland zijn verantwoordelijkheid moet nemen voor het neerhalen
van vlucht MH17 en het kabinet zich blijft inzetten voor de instandhouding van de
internationale rechtsorde. In lijn met VNVR-Resolutie 2166 wordt ook de VNVeiligheidsraad over deze stap geïnformeerd.
Timing en overwegingen voorleggen geschil ICAO
Op 25 mei 2018 hebben Australië en Nederland gezamenlijk Rusland aansprakelijk
gesteld onder internationaal recht voor zijn rol bij het neerhalen van vlucht MH17
(Kamerstukken II 2017-18, 33 997, nr. 117). Begin 2019 is bekend gemaakt dat
Australië en Nederland hierover in gesprek zijn getreden met Rusland. Op 13
januari 2021 is uw Kamer per brief geïnformeerd (Kamerstukken 2020-21, 33
997, nr. 159) over de vervolgstrategie van het kabinet na het eenzijdig besluit
van Rusland om deze onderhandelingen te staken. Ook na herhaalde oproepen
van Australië en Nederland, tot op het hoogste politieke niveau, om terug te keren
naar de onderhandelingstafel is de positie van Rusland ongewijzigd. Australië en
Nederland hebben zich gezamenlijk beraden op volgende juridische stappen. Als
resultaat daarvan is eerder vandaag een juridische procedure gestart bij de ICAORaad tegen Rusland. Deze huidige stap is genomen na een zorgvuldige
voorbereiding die nu pas kon worden afgerond en staat in die zin los van de
huidige ontwikkelingen in Oekraïne.
Procedure ICAO-Raad
Concreet betekent dit dat Australië en Nederland een klacht hebben ingediend bij
de ICAO-Raad tegen Rusland. Dit bevat een feitelijke en juridische onderbouwing
van de schendingen door Rusland van het Verdrag van Chicago inzake de
internationale burgerluchtvaart voor zijn rol bij het neerhalen van vlucht MH17.
De ICAO-Raad is bevoegd te oordelen over geschillen onder dit verdrag. De
procedure bij de ICAO-Raad is vertrouwelijk en er zijn geen openbare
hoorzittingen. Tegen een besluit van de ICAO-Raad kunnen de partijen bij het
geschil in beroep gaan bij het Internationaal Gerechtshof. Voor zowel Nederland
als Australië is het de eerste keer dat zij een geschil voorleggen aan de ICAOraad. Australië en Nederland vragen de ICAO-Raad vast te stellen dat Rusland zijn
verplichtingen onder het Verdrag van Chicago geschonden heeft door het
onrechtmatig gebruik van een wapen tegen een burgerluchtvaartuig tijdens de
vlucht, waarbij 298 slachtoffers om het leven zijn gekomen, en daaraan
rechtsgevolgen te verbinden, waaronder een vergoeding van de geleden schade.
De verwachting is dat deze procedure meerdere jaren in beslag zal nemen.
Algemene Rekenkamer
Eén van de rechtsgevolgen van staatsaansprakelijkheid is dat de aansprakelijk
gestelde staat voor volledig rechtsherstel moet zorgen. Eén van de vormen van
rechtsherstel is een financiële vergoeding van de geleden schade (compensatie).
Sinds het neerhalen van vlucht MH17 zijn kosten gemaakt door Nederlandse
overheden. Om als staat aanspraak te kunnen maken op financiële vergoeding
van de geleden schade, dient inzicht en zekerheid te worden verkregen in en over
de kosten die Nederland heeft gemaakt naar aanleiding van het neerhalen van
vlucht MH17. Met het oog op een uiteindelijke schadeclaim heeft de ministerpresident namens het kabinet de Algemene Rekenkamer verzocht onderzoek te
doen naar de gemaakte kosten door de Nederlandse overheid naar aanleiding van
het neerhalen van vlucht MH17 en dat overzicht actueel te houden. Het onderzoek
heeft geen betrekking op de schadevergoeding voor nabestaanden, maar deze
schade zal wel onderdeel uitmaken van de door de Staat in te dienen schadeclaim.
De Algemene Rekenkamer is een van de regering onafhankelijk orgaan en voert
haar onderzoek onafhankelijk van regering en parlement uit, op basis van de
internationale standaarden voor rekenkamers. De Algemene Rekenkamer zal uw
Kamer separaat informeren over de uitvoering van dit verzoek.
Tot slot
De individuele klachtprocedures en de Nederlandse statenklacht bij het EHRM, het
strafrechtelijk onderzoek, het strafproces tegen vier verdachten en de procedure
bij de ICAO-Raad zijn separate trajecten die elkaar wederzijds kunnen versterken
en dienen hetzelfde doel; waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap voor de
298 slachtoffers en hun nabestaanden. Het kabinet hecht eraan om ook in de
huidige omstandigheden te benadrukken dat het zich hier maximaal voor blijft
inspannen.